İçerik Rehberi
Osmanlı İmparatorluğu’nda Acemi Ocağı
Merhaba bu yazımızda Osmanlı İmparatorluğu zamanında kurulan Acemi Ocağı hakkında bilgiler, Pençik Yasası hakkında bilgiler ve Devşirme Yasası hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.
Acemi Ocağı, Osmanlılarda kurulan Yeniçeri Ocağı’na asker sağlayan kurumdur. Diğer adı Acemi Oğlanlar Ocağı’dır. Osmanlı İmparatorluğu’nda Enderun öğrencileri ve başta piyadeler olmak üzere kapıkulu ordusunda ihtiyaç duyulan askerler eğitilir.
Acemi Ocağı ne zaman kuruldu?
Gelibolu Acemi Ocağı
Acemi Ocağı 1362 yılında I. Murat tarafından kurulmuştur.İlk Acemi Ocağı Gelibolu’da Çandarlı Kara Halil ve Molla Rüstem tarafından kuruldu. Ocağın en büyük yöneticisine Gelibolu Ağası deniyordu. Gelibolu ve Çardak arasında sefer yapan gemilerde hizmet gören esirler günde bir akçe alırdı.
Pencik Yasası Nedir?
Pençik Kanunu’nun diğer adı Penç-Yek Kanunudur. Pençik Kanunu’nun anlamı beşte birdir. Bu yasaya göre, savaşlarda elde edilen savaş esirlerinin beşte biri vergi karşılığı Anadolu’daki köklü Türk ailelerinin yanına verilecek. Esirler küçük bir ücret karşılığında hem çiftçilik öğrenecek, hem de belirli bir süre içinde Türkçe’yi, Türk – İslam gelenek ve göreneklerini öğrenecek sonra da ocağa alınacaklardı. Bu kanun daha önce de bazı Anadolu beyliklerinde özellikle Aydınoğulları’nda da uygulanmıştı. Pençik Kanunu’na göre her esir için yüzyirmibeş akçe ve yüzyirmibeş akçenin bette biri orduya ödenecekti. 8-18 yaşları arasında çocuklar toplanırdı. En değerli grubu oluşturanlar 10-17 yaşlar arasındaydı. Pençik Kanununa göre eğitim alanlara Pençik Oğlanı denirdi. 15. Yüzyıl sonlarına doğru Pençik Oğlanları’nın, daha çok akıncı birliklerinin aldıkları tutsaklardan sağladığı görülür.
Pençik Yasası kaç yılında çıktı?
Pençik Yasası 1363 yılında çıkmıştır.
Devşirme Yasası Nedir?
Devşirme Sistemi
Pençik Yasası’nın fetihler nedeniyle gittikçe genişleyen Osmanlı İmparatorluğu’nun askere olan gereksinimini karşılayamamasından dolayı II. Murat Döneminde Devşirme Kanunu adıyla yeni bir asker alma yasası çıkarıldı. Bu yasanın çıkmasında en büyük etken, 1402 yılında Timur’a yenik düşen Yıldırım Beyazit’ten sonra, devletin yıllarca karışıklıklar içinde kalması ve savaş esiri alınamamasıdır. Yasaya göre ülke içineki Hristiyan topluluklarının belirli yaştaki birkaç çoduğundan ancak biri alınabilecekti. Devşirme Yasası, daha önce Rumeli ve Ege Adaları’nda uygulanmıştır. Yasa, 15. Yüzyıl sonlarından başlayarak Anadolu’da bulunan Hristiyan ailelere de yaygınlaştırıldı.
Devşirme işi memurların elindeki fermanda nereden, hangi sayıda oğlan alınacağı yazılırdı. Bir ailede tek oğlan varsa alınmazdı. Çocukların yakışıklı ve uzun boylu olanları hepsinden daha üstün sayılırdı ve saray için ayrılırdı. Bu çocuklar gruplar halinde merkeze getirilir, defterlere yazılırdı. Türk Çiftçilerinin yanına verilen Devşirme Oğlanları, 3-8 yıl arası hizmet ettikten sonra Acemi Ocağı’na alınırlar ve bunlara Acemi Oğlanı denirdi.
İstanbul Acemi Ocağı’nın kurulması
İstanbul Acemi Ocağı hakkında bilgi
İstanbul’un fethedilmesinin ardından İstanbul Acemi Ocağı kuruldu. İstanbul Acemi Ocağı’nın kışlası günümüz İstanbul’unda bulunan Şehzadebaşı – Vezneciler arasındaydı. İstanbul Acemi Ocağı 31 Orta, yani bölükten oluşuyordu. Ocağın başında duran komutana ise İstanbul Ağası denirdi. Bunun Orta’sı olan Birinci Orta Kalabalık olduğundan dokuz bölüğe ayrılmıştı. Her bölüğün başına bölükbaşı, her bölüğün komutanına başbölük denirdi. Orta işe kapıya çıkma ya da bederhgâh denirdi. Bedergâh, ölen ya da emekli olan yeniçerilerin yerlerini doldurmak için ya da doğrudan doğruya askere olan ihtiyaçtan dolayısıyla yapılırdı. Yeniçeri Ocağı’nın asker ihtiyacını Yeniçeri Ağası Divan-ı Humayun’a sunar, bunun üzerine yeteri kadar acemi, yeniçeri yapılırdı. Bu çıkmalarda eski acemiler yeğ tutulurdu. Yeniçeri Ocağı’na ilk girenlere düzen akçesi ismiyle ikişer altın verilirdi. Bunlar, ilişkili oldukları odalarda yerleri süpürürler, silerler, bulaşık yıkarlar, odun yaparlardı.
İstanbul Acemi Ocağı’nın toplam asker sayısı daha önce bin kişiyken, 16. Yüzyıl ortalarından başlayarak 4.000 kişiye yükseldi. Aynı yüzyıl sonunda Yeniçeri Ocağı ile orantılı olarak artarak 9 bin kişiye kadar çıktı. 17. Yüzyılda ise bu sayı 10 bin oldu. İstanbul Acemi Ocağı, 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasına kadar sürdürmüştür.
Yazımızı okuduğunuz için teşekkür ederiz. Kapalı Çarşı hakkında bilgi edinmek isterseniz Kapalı Çarşı Kim Tarafından Yaptırıldı? isimli makalemizi okuyabilirsiniz.