Adet Düzensizliği Nedir? Neden Olur?

Adet düzensizliği, adet gecikmesi konularında bilgi sahibi olmak isteyenler kadınlarda aylık döngülerde meydana gelen vajinal kanama, adet kanaması veya regl olarak tanımlanır. Adet veya regl olarak da bilinen bu kanama, kadının üreme sisteminin her ay kendini yenilemesi nedeniyle oluşur.

Adet Düzensizliği Nedir?

Kadınlar 12-13 yaşlarından menopoza girdikleri 40’lı yaşlara kadar adet görürler. Adet kanaması; hamileliğe hazırlanan rahim dokusunun, yumurta ile spermin döllenmemesi dolayısıyla hamileliğin gelişmemesi sonucu vajinal yolla dışarı atılmasıdır. Adet kanaması normalde 21-35 günde bir görülür. 4-8 gün boyunca devam eder. Ergenlikten menopoza kadar bu sürecin düzenli olarak tekrarlaması beklenir. Hamilelik ve emzirme (başlarında) süreçlerinde adet görülmez. Normalde iki adet arası sürenin 21-35 gün arası olması gerekir. Bu sürenin kısalması, uzaması ya da âdetin normal olmayan şekilde kesilmesi adet düzensizliği olarak isimlendirilir.

• Oligomenore (seyrek adet görme); iki adet arası sürenin 35 günden uzun olmasına verilen addır.
• Polimenore (sık adet görme); ise iki adet arası sürenin 21 günden az olması şeklinde adlandırılır. 
• Hipermenore; adetlerin normalden fazla ve pıhtılı olmasıdır.
• Amenore (adet görmeme); primer (birincil) ve sekonder (ikincil) amenore olmak üzere ikiye ayrılır. Primer amenore, 15 yaşına kadar adetin başlamamış olmasıdır. Sekonder amenore ise daha önce adet olan kadında 6 aydan uzun süre adetin kesilmesidir.

Adet düzensizliği kanamalarının miktarına göre “menoraji” ve “menometroraji” olarak da sınıflandırılabilir.

• Menoraji; düzenli aralıklarla fakat uzun süren adet kanamalarıdır.
• Menometroraji; tamamen düzensiz aralıklarla, fazla miktarda ve uzun süre kanama olmasıdır. Rahim içinde gelişen miyomlar ve/veya tümörler, rahim içi araç kullanımı, yumurtalık kistleri en sık görülen menometroraji nedenleridir.

Adet Gecikmesi Hakkında Detaylı Bilgiler İçin Buraya Tıklayın.

Adet Düzensizliği Neden Olur?

Oligomenore (seyrek adet görme) nedenleri:

• Hormonal doğum kontrol yöntemleri kullanan kadınlarda başlangıçtan 3-6 ay sonrasına kadar seyrek adet görebilirler. Bazı kadınlarda adet tamamen kesilebilir.
• Ağır egzersiz yapan genç kadınlarda bu durum gözlenebilir.
• Ergenliğe yeni girmiş ve menopoza girmeye yaklaşmış kadınlarda, hormon düzeylerindeki dalgalanmaya bağlı olarak oligomenore görülebilir.
• Anorekisya, bulumiya gibi yeme bozuklukları olan kadınlarda bu durum gelişebilir.
• Diyabet, tiroit gibi hormonal düzensizliklere bağlı hastalığı olan kadınlar seyrek adet görüyor olabilir.

Polimenore (sık adet görme) nedenleri:

• Stres, vücudumuzdaki hormon dengesini bozabilir. Hormon dengesinin bozulması da sık adet görmeye yol açabilir.
• Enfeksiyonlar ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar da polimenoreye sebep olabilir. Adet düzensizliğinin yanında; vajinal akıntı, kaşıntı, idrar yaparken yanma gibi başka belirtileri de olabilir.
• Endometriyozis adı verilen hastalık;  normalde rahmin iç kısmında bulunması gereken dokunun, yumurtalıklarda veya Fallop tüplerinde bulunmasıyla karakterize bir durumdur. Endometriyozis hastaları ağrılı ve çok kanamalı adet dönemi geçirirler. Adet dönemleri arasında kanamaları olabilir. 
• Menopoz, kadınlarda adet döngülerinin tamamıyla bitmesi demektir. Kadından kadına değişmekle birlikte genelde 40’lı yaşların sonuna doğru görülür. Vücutta hormon seviyelerinin değişmesiyle adet düzensizliğine yol açabilir.
• Hipofiz bezinin artmış aktivitesi, beslenmenin yetersiz olması, psikolojik bozukluklar da adet düzensizliğinin nedenleri arasındadır.

Primer amenore (adet görmeme) nedenleri:

• Tiroit hastalıkları,
• Üreme organlarının düzgün gelişememesine sebep olan hastalıklar (Turner sendromu gibi),
• Prematür ovaryan yetmezlik, 
• Ergenliğin ailesel olarak geç başlaması,
• Hormon düzeylerindeki değişiklikler,
• Himenin (kızlık zarı) tamamen kapalı olması sebebiyle kanamanın dışarı çıkamaması olarak sayılabilir.

Sekonder amenore sebepleri:

• Hamilelik,
• Tiroit hastalıkları,
• Emzirme gibi kanda prolaktin hormon düzeyinin yüksek olduğu durumlar,
• Antidepresan ilaçlar,
• Prematür ovaryan yetmezlik,
• Anoreksiya, bulimiya gibi yeme bozuklukları,
• Beyin tümörleri,
• Kronik hastalıklar,
• PCOS (polikistik over sendromu), Cushing hastalığı gibi rahatsızlıklardır.

Görüldüğü gibi ‘Adet düzensizliği neden olur?‘ sorusunun pek çok cevabı vardır. Pek çok farklı hastalık pek çok farklı şekilde adet düzensizliği yapabilir. ‘Üşütmek adet düzensizliği yapar mı?’ sorusu da sık karşılaşılan sorulardan biridir ancak bu konuyla ilgili yeterli çalışma bulunmamaktadır. Hasta tarafından adet günlerinin, süresinin, miktarının takip edilerek not alınması sebebi bulmak adına hekime yardımcı olacaktır.

Adet Düzensizliği Belirtileri Nelerdir?

Oligomenore için belirtiler; iki adet arası sürenin 35 günden fazla olması, yıldan dokuzdan daha az sayıda adet görme, düzensiz adet aralıkları ve normale göre daha hafif adet görme olarak sayılabilir.

Polimenore belirtileri altta yatan sebeple ilişkili olarak değişebilir. Enfeksiyon kaynaklı olan polimenorede ateş, vajinal akıntı ve kaşıntı gibi belirtiler görülebilir. Endometriyozis sebepli olanda ise adet başlamadan hemen önceki günlerde kramp, ağrılı adet dönemi (dismenore), cinsel ilişki sırasında ağrı, aşırı adet kanaması, bağırsak hareketleri sırasında ağrı gibi pek çok farklı belirti ortaya çıkabilir. Menopoz öncesinde ise polimenoreye ateş basması, vajinal kuruluk gibi durumlar eşlik edebilir. Yeme bozukluklarıyla ilişki polimenorede ise hastalarda hızlı ve fazla kilo kaybı gözlenebilir.

Amenore için belirtiler adet kesilmesine sebep olan rahatsızlıklara göre değişir. Örneğin polikistik over sendromu (PCOS) hastası kadında amenorenin yanı sıra kıllanmada artış, insüline direnç, kilo alımı gibi çeşitli belirtiler de görülür.

Adet Düzensizliği Hamile Kalmaya Engel Midir?

Adet düzensizliği birbirinden farklı pek çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Her adet düzensizliği hamile kalmaya engel oluşturmaz. Ancak düzensizliğine sebep olan bazı hastalıklar hamileliğe engel oluşturabilir. Düzensiz adet gören kadınların uzman bir doktora başvurarak kontrollerini yaptırması, altta yatan neden için uygun tedaviyi alması faydalı olacaktır.

Adet Düzensizliği Zararları Nedir?

Adet düzensizliği aşırı kanama ile birliktelik göstererek kansızlığa sebep olabilir. Kansızlığı olan kişiler; soluk görünür, çabuk yorulur, konsantre olmakta güçlük çekebilir. Adet düzensizliğinin PCOS’a bağlı olduğu durumda, hasta kişide diyabet gibi metabolik sendromlar ortaya çıkabilir.

Adet Düzensizliği Muayenesi Nasıl Yapılır? Hangi Testler İstenir?

Adet düzensizliği ile başvuran hastalarda, hasta hikayesi büyük önem taşır. Hastanın; hangi sıklıkla adet olduğu, adetinin kaç gün sürdüğü, kanama miktarının yaklaşık ne kadar olduğu, günde kaç ped kullandığı, adet sırasında ağrısının olup olmadığı varsa şiddetinin miktarı, cinsel olarak aktif olup olmadığı gibi sorulara cevap vermesi beklenir. Bunlara ek olarak ateş, cinsel ilişki sırasında ağrı, vajinal akıntı, adet dönemleri arasında kanamalar gibi belirtilerin varlığı da sorgulanabilir. 

Hekim tarafından olası sebeplere yönelik testler istenir. Kan testi, hamilelik testi, hormon testleri, Pap smear testi gibi testler bu testlere örnektir. Yine altta yatan hastalığın tanısını koymaya yönelik ultrason, MRI gibi görüntüleme tekniklerinden yararlanılabilir.

Fizik muayene hastanın genel görünümünü incelemek ile başlar. Jinekolojik muayenede spekulum adı verilen araç yardımıyla serviksin ve vajinal duvarların incelemesi yapılabilir. Bimanuel muayene olarak adlandırılan aktif elin bir ya da iki parmağının vajina içinden ilerletildiği diğer elin de karın üzerine koyularak iç genital organların yapısının incelendiği yöntemdir. Her iki yöntem de şüphelenilen sebebe yönelik olarak fiziksel muayenede kullanılabilir.

Adet Düzensizliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

Adet düzensizliği, her zaman tedavi gerektiren ciddi bir problem olmayabilir. Temel tedavi prensibi altta yatan nedeni bulmak ve ona göre tedavi planını uygulamaktır. Adet düzensizliği için doğum kontrol hapı sık kullanılan medikal tedavi yöntemleridir. Ancak ileri derece endometriyozis gibi sadece medikal tedavinin başarıyı sağlayamadığı, cerrahi gerektiren uygulamalar da gerekebilir. Bu yüzden adet düzensizliği yaşayanlar en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak kontrollerini yaptırmayı ihmal etmemelidir. 

Adet Düzensizliğine Ne İyi Gelir?

Adet düzensizliğine iyi gelebilecek, yapması kolay bazı uygulamalar vardır.

• Yoga yapmak: Yoganın, düzensizliğe sebep olan hormon seviyelerini düzeltmeye yardımcı olduğuna dair bazı çalışmalar vardır. Ayrıca yoga adet ağrısını azaltmada ve adet sırasındaki depresyon, anksiyete gibi ruhsal durumları yatıştırmada etkilidir.
• Sağlıklı kiloda olmak: Aşırı kilolu ya da aşırı zayıf olmak adet düzensizliğine yol açabilir. Kilonuzu sağlıklı aralıkta tutarak düzensiz adet görme riskinizi azaltabilirsiniz.
• Egzersiz yapmak: Düzenli olarak, uygun ağırlıkta egzersiz yapmak; kilonuzu korumaya yardımcı olarak adetinizin düzenli olmasına yardımcı olur. Ayrıca adet sırasındaki ağrıyı azaltabilir.
• Zencefil tüketmek: Hakkında yeterince çalışma olmasa da zencefilin adet düzensizliğine iyi geldiği belirtilir.
• Tarçın kullanmak: Adeti düzenlemede ve PCOS tedavisinde etkilidir.
• Vitaminlerin alınması: Günlük almanız gereken vitaminleri almak adetinizi düzene sokabilir. Özellikle D vitamini eksikliğinde adet düzensizliği görülebilir. D vitamini, güneş ışığı yardımıyla vücudumuzda sentezlenebileceği gibi süt ve süt ürünleri, tahıl gibi gıdalardan alınabilir.
• Elma sirkesi içmek: Her gün 15 gram elma suyu içilmesinin PCOS hastası olan ve adet düzensizliği çeken hastalarda etkilli olduğu gözlemlenmiştir.
• Ananas tüketmek: Adet düzensizliğine iyi gelebilir. İçerdiği bazı enzimler sayesinde adet öncesi görülen baş ağrısı, kramp gibi  belirtileri rahatlatabilir.