Cümlenin Ögeleri

Cümlenin ögeleri kolayca çözebilmek için ilk önce yüklem, sonra özne, sonra da diğer ögeler bulunması gerekir.

TEMEL ÖGELER

Temel ögeler özne ve yüklemdir. Bunlar olmadan cümle kurulamaz. Zorunludur.

Yüklem

Cümlede yapılan işi hareketi bildiren ögedir. Yargı bildirir. Yüklem olmadan cümle tamamlanamaz ama yüklem tek başına cümle oluşturabilir.

Biz okula gittik ( burada gittik yüklem )

Gittik ( burada gittik yüklem) ( tek başına cümle oluşturdu )

Not = Yüklemler isim ya da fiil olabilir.

Futbolcular futbol oynadı ( Burada oynadı fiil olan yüklem )

Çok öğrenci var ( Burada var isim olan yüklem )

Özne

Cümledeki işi hareketi yapan, kastedilen ögedir. Cümlede bulunmak zorunda değildir. Yükleme sorulan “kim, ne?” sorularıyla bulunur. Özne; gerçek özne, sözde özne, gizli özne olmak üzere üç çeşittir.

  1.Gerçek Özne

Özne cümlede yazılıdır. Özne açıkça belli edilir.

Ahmet resim yaptı ( burada Ahmet gerçek özne )

  2.Sözde Özne

Bazı durumlarda işten etkilenen öge özne kabul edilir. Bu ögeye sözde özne denir

Kapı açıldı ( Burada kapı sözde özne )

   3.Gizli Özne

Özne cümlede yazılı değildir. Özne açıkça belli edilmez.

Okula gittik ( Burada biz gizli özne )

YARDIMCI ÖGELER

Yardımcı ögeler nesne, zarf tümeci, dolaylı tümleç, edat tümleci, ara söz’dür. Bunlar olmadan da cümle kurulabilir. Zorunlu değillerdir.

Nesne ( Düz Tümleç )

Yapılan işten etkilenen ögedir. Yükleme sorulan “ne, neyi, kimi?” sorularıyla bulunur. Nesne belirtili nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere iki çeşittir.

  1.Belirtili Nesne

Yükleme sorulan “neyi, kimi?” sorularıyla bulunan ögedir.

Aleyna kapıyı açtı ( Burada kapıyı belirtili nesne )

  2.Belirtisiz Nesne

Yükleme sorulan “ne?” sorularıyla bulunan ögedir.

Ayça ödev yaptı ( Burada ödev belirtisiz nesne )

Yer Tamlayıcısı ( Dolaylı Tümleç )

Yüklemi yer, yön bakımından tamamlar. Yükleme sorulan “kime, kimde, kimden, ne, neye, neyden, nere, nereye, nereden?” sorularıyla bulunan ögedir.

Biz sabahları okula gideriz ( Burada okula yer tamlayıcısı )

Zarf Tamlayıcısı ( Zarf Tümleci )

Yüklemi yer, yön, zaman, miktar, sebep, durum bakımından tamamlar. Yükleme sorulan “neden, niçin, niye, ne şekilde, ne kadar, nasıl, neden?” sorularıyla bulunan ögedir.

Mutlu bir şekilde eve gidiyorum ( Burada mutlu bir şekilde zarf tamlayıcısı )

Edat Tümleci

Yüklemi araç, birliktelik, amaç, neden bakımından tamamlar. Yükleme sorulan “kiminle, kim için, ne ile, ne için?” sorularıyla bulunan ögedir.

O resimlerini kurşun kalemle yapar ( Burada kurşun kalemle edat tümleci )

Ara Söz

Cümlenin içinde açıklayıcı cümle olarak kullanılır. İki virgül arasında ya da iki kısa çizgi arasında yer alan ögedir. Cümleden çıkartıldığında anlatım bozukluğuna, anlam daralmasına yol açmaz.

Ayça Özefe ,en sevdiğim sanatçı, şarkı söyleyecek ( Burada en sevdiğim sanatçı ara söz )

Cümlenin Ögeleri Konu Anlatımı, Cümlenin Ögeleri Nedir, Cümlenin Ögeleri Ders Anlatımı